Павлодар облысының әкімі Асайын Байханов Даниал Ахметовтің ұлына тиесілі сода зауытына тартылған инженерлік желілерге жұмсалған қаражаттың бір бөлігін республикалық бюджетке қайтаруды жоспарлап отыр, деп хабарлайды Tarazy.kz
Hronika.kz агенттігінің дерегінше, алғашқы коммуникациялардың, яғни су құбыры, кәріз жүйесі және жылу желілерінің зауытқа тартылғаны 2020 жылдың мамырында анықталған. Сол кезде өткізілген қоғамдық тыңдаулар, кәсіпорынның қоршаған ортаға әсерін бағалау (ПДОВ) бірнеше рет сәтсіз өткен, себебі экологтар мен химиктер Сольве әдісін қолданудың экологиялық қаупін айтып, Ертіс өзенінің қатты төмендеуі мүмкін екенін ескерткен. Дәл сол уақытта әлемде суды аз қолданатын экологиялық баламалы технологиялар бар болғанымен, Сольве әдісі айтарлықтай арзан болған.
“2020 жылдың басында облысқа жаңа басшы Әбілқайыр Скаков келгенде журналистер зауыттың салынатынын сұрады. Әкім бұл жоспар жүзеге аспайтынын мәлімдеді, алайда сол уақытта ауыл шаруашылығы жерлеріне коммуникациялар тартылған. Су құбыры, кәріз және жылу желілері үшін 1,5 млрд теңге жұмсалған. Кейін Талғат Ахметовке арналған ЛЭП құрылысы да жүргізілген. Алайда “Павлодар-Сода” ЖШС арнайы экономикалық аймақтың қатысушысы болмаған. Ал тыңдаулар онлайн режимде өткізілгенімен, әкімшілік ресурсқа сүйенгені байқалды”, — дейді агенттік.
Соңында ПДС жобасы әзірленбеді, ал Даниал Ахметов зейнетке шыққан соң, зауытқа инвестиция салуға дайын соңғы әлеуетті инвесторлар да кеткен. Өйткені елге мұндай кәсіпорын қажет болмады: 2021 жылдың қыркүйегінде Жамбыл облысының Сарысу ауданында кальцийлі сода өндіретін зауыт салына бастады. Ол Ахметовтің жоспарлағанынан бес есе қуатты, отандық қажеттілікті толық қамтамасыз етеді және экспортқа шығару мүмкіндігі бар.
Бұған дейін Hronika.kz агенттігінің журналисі коммуникациялардың тағдырын әкімдіктен сұрап келген. 2025 жылдың 19 желтоқсанында өткізілген брифингте Асайын Байханов хабарлағандай, су құбыры мен кәріз жүйесін басқа кәсіпорынға беру әзірге мүмкін емес. Ал жылу желілері пайдалануға берілген.
24 желтоқсандағы Мәжіліс отырысында жоғары аудиторлық палатаның басшысы Әлихан Смайылов сөз сөйледі.
“Мемлекеттік қолдаудың алушыларына кездескен міндеттемелерді орындау талап етілуі керек. Егер олар орындалмаса, қаражат қайтарылуы тиіс. Алайда бұл әрдайым қарастырылмаған. Нәтижесінде Павлодарда фактически жоқ зауытқа 2,4 млрд теңгеге инженерлік желілер тартылды”, — деп атап өтті.
Үш депутат бұл мәселеге мән беріп, сын айтты. Әкім орынбасары Айгерім Қабылтаева видеобайланыс арқылы хабарласып, Талғат Ахметов үшін 2,5 млрд теңге жұмсалғанын, оның 1,1 млрд теңгесін облыстық бюджет арқылы республикалық бюджетке қайтару керегін хабарлаған.
“Павлодар облысының әкімдігі Қазақстан Республикасы Жоғары аудиторлық палатасының предписаниясына сәйкес, зауытқа арналған инфрақұрылым жобалары (паропровод, химиялық тазартылған су) бойынша жұмсалған қаражаттың 1 млрд теңгесін республикалық бюджетке қайтарады. Болашақта инвестор жобаны жүзеге асырмайтын болса, құрылған инфрақұрылымды облыстың басқа приоритетті жобаларына пайдалану мүмкіндігі қарастырылады”, — делінген.